HAVADAN KÜLLLİYESİ
Külliyenin Kuzeydeki yapı topluluğu; eyvanlı bir giriş, karşısında Türbe ve Mutfaktan ibarettir. Güneyde ise, doğubatı doğrultusunda konumlandırılmış Avlu- Mescit| Tekke ve Türbeden oluşan iki bölüm bulunmaktadır. Birinci grup yapıların etrafı 1 mt. Kalınlıkta ve ortalama 2 mt. Yükseklikte kademeli bir duvarla çevrilmiştir. Bu avlunun girişi batıdandır. Girişin karşısında sekizgen planlı türbe, sağda ve duvara bitişik olarak da mutfak yer alır. Eyvanlı Giriş: Türbenin Ön tarafını çevreleyen avlu duvarının doğu kenarında, duvar yüzeyinden 2 mt. ileri taşan bir bütünlük oluşturmaktadır.
MUTFAK: Girişin sağında, eyvanın çevre duvarı ile bitiştiği kısımda yer almaktadır. Çevre duvarı ile kaynaşmasında, taşların boyut ve cinsinden burasının eyvanlı giriş ile aynı tarihten kaldığı anlaşılmaktadır. Genel ölçüleri bakımından da mutfağın böyle bir külliye için büyük tutulduğu dikkat çekmekte ve daha kalabalık gruplara hizmet vermek amacıyla yaptırılmış olabileceği sonucuna varılmaktadır.
TÜRBE: Külliyenin en önemli mimari elemanı olan sekizgen planlı türbe, eyvanlı girişin tam karşısında ve girişten 9 m. uzakta yedi kenarlı avlu duvarının ortasında yer almaktadır.
Külliyenin en eski yapısı olan türbe, taştan inşa edilmiştir. Kıble yönünü belirleyen mihrabın üstünde yazısız kitabelik bulunmaktadır. Avlu ve Mescid: Türbe, mutfak ve giriş eyvanın oluşturduğu birinci grubun güneyinde; avlumescit, mescit-tekke ve türbelerden ibaret yapılar bulunmaktadır. Her üç yapıya da doğuya eklenmiş avlu-mescitten geçilerek ulaşılmaktadır. Güneyde yer alan mihrabın iki yanı ve dış yüzü bezemelidir. Yarım yuvarlak bir nişe sahip olan mihrabın iki yanında yer alan silmeler alttan ve üstten kum saatleri ile sonuçlanırlar.
TEKKE: Güneydeki grubun ortasını işgal eden bu bölümüne bir önceki avlu-mescitten girilmektedir.
DEĞERLENDİRME: Havadan Külliyesi ile ilgili en eski kaynak, Fatih devrinde Karaman Eyaleti Vakıfları Defteri’dir Söz konusu arşiv belgeleri 1958 yılında Prof. Dr. Nafiz Uzluk tarafından aynı adla yayınlaşmıştır. Bu eserde Develi Nahiyesi Vakıfları sayılırken: “Hacı İbrahim Zaviyesi Vakfı-Erik Ağacı Köyünde. Develi Meşihat Kabak Şeyh adına Padişahın hükmü ile mukarrer” ve “Erik Ağacı Köyü Develi’deki dervişleri sipahiye maktuan 500 akça verirler” şeklinde kayıtlar vardır. Değerli Araştırmacı ve Kayseri Vakıflar Bölge Müdürlüğü yapmış olan Mehmet Çayırdağ, Vakıfnamede geçen “ Erik Ağacı Köyü”nün bugünkü Havadan Köyü olduğunu belirtmiştir. Bu belgeden köyün, Fatih Sultan Mehmet (1451-1481) devrinde mevcut olduğu anlaşılmaktadır. Hacı İbrahim adlı kişinin defnedildiği mezarın çevresinde zamanla sayısı artan ziyaretçilerin ihtiyaçlarını karşılamak üzere külliyenin genişletildiği, İkinci grup yapılan mimari ve malzeme yönünden daha düşük kalitede olması da buranın daha sonradan peyderpey yaptırılmış olabileceği tahmin edilmektedir. Biri asıl türbede, diğerleri avlu-mescit ve mescit-tekke diye nitelendirdiğimiz yerde olmak üzere toplam 3 adet mihraba yer verilmesi de burasının zamanla daha çok ziyaretçi çekmesinden dolayı diyebiliriz.
